Sistemi arsimor i fëmijëve me aftësi të kufizuara, vetëm 2 % e mësuesve ndihmës janë me arsim special

Autor: Dallandyshe Xhaferri

Ata kanë ardhur për të na kthyer në botën e dikurshme. Në botën e vërtetësisë, të dashurisë, të vlerave njerëzore”, – kështu nis fjalën e saj për “Sinjalizo”, Eglantina Bajrami, drejtoresha e “Klubit Kombëtar të Prindërve të Fëmijëve me Spektrin Autik”, e cila 18 vite të jetës ia ka dedikuar tërësisht kujdesit të së birit me spektrin e autizmit.

E ulur në karrigen e zyrës së saj, rrethuar nga pikturat e realizuara prej fëmijëve të këtij target-grupi, Eglantina sinjalizon se vështirësia e trajtimit të fëmijëve me nevoja të veçanta nis që në momentin e pranimit të faktit nga prindërit.

Vështirësia është tek momenti i parë i përballjes, kur familjarët i drejtohen sistemit të shëndetësisë pasi kanë konstatuar dyshimin. Sepse ne nuk kemi as pediatër të tillë, të cilët duhet t’u japin një rekomandim prindërve dhe t’u thonë që duhet të bëjnë një vlerësim më të specializuar, t’u japin drejtimin ku duhet të shkojnë”,- thotë ajo, duke shtuar se ende mbetet të jetë  problem pranimi i fëmijëve me nevoja të veçanta nga komuniteti. “Sepse prindi e pranon vetë, por nuk e pranon dot në komunitet dhe kjo e step për të punuar me fëmijën duke e mbyllur dhe brenda”,- përfundon ajo.

Eglantina Bajrami, drejtoresha e “Klubit Kombëtar të Prindërve të Fëmijëve me Spektrin Autik”

Ndërkohë, 85 kilometra larg Tiranës, në Lushnjë, për Agimin mbyllja në shtëpi të vajzës së tij me nevoja të veçanta ishte mënyra më e mirë “për ta shpëtuar atë nga paragjykimet dhe mëshira e të tjerëve”.

“Ime bijë ka lindur në vitin ’98 dhe për ne, në atë kohë, ka qenë akoma më e vështirë që të pranonim problemin e fëmijës”,- thotë ai, duke shtuar se pesë fëmijëve të tjerë u ka mundësuar shkollimin, ndërkohë që frika se dikush mund të ofendonte vajzën e madhe, e bindi se mbyllja e saj brenda mureve të shtëpisë ishte mënyra e duhur për ta mbrojtur.

Nuk doja të ma tallnin apo të ma shihnin me gjynah. Por tani që ne duam ta nxjerrim, ta shëtisim, ajo nuk do. Bëhet nevrike dhe ka pasur raste ku dhe ka goditur time shoqe”,- përfundon ai, duke shtuar se anjëherë nuk e ka dërguar më parë vajzën në qendrat e autizmit pasi i mungonte informacioni.

Përfshirja e nxënësve me nevoja të veçanta në shkollë, Bajrami: Nuk është kuptuar si duhet roli i mësuesit ndihmës

Sipas përgjigjes së kërkesës për informacion që “Sinjalizo” i drejtoi Ministrisë së Arsimit, vetëm në vitin shkollor 2022-2023 “numri i nxënësve me aftësi të kufizuar fizike dhe mendore për vitin shkollor 2022-2023 është 3981”, ndërkohë që “numri i mësuesve ndihmës për vitin shkollor 2022-2023 në mbështetje të fëmijëve me aftësi të kufizuar fizike dhe mendore është 1565”. Thënë ndryshe, aktualisht në institucionet arsimore, një mësues ndihmës ka në përgjegjësi 3 nxënës me aftësi të kufizuar.

“Një nxënës me aftësi të kufizuar është i barabartë me tre nxënës tipik për nga angazhimi që kërkon”,- thotë Eglantina Bajrami, duke shtuar se roli i mësuesit ndihmës nuk është kuptuar siç duhet nga prindërit, por edhe nga vetë arsimtarët.

Mungesa e mësuesit ndihmës është një kakofoni në Shqipëri sepse vetë prindërit nuk e kanë kuptuar këtë rol, madje dhe vetë mësuesit ndihmës nuk e kanë kuptuar rolin e tyre në klasë”. Sipas saj, roli i mësuesit ndihmës është të ndihmojë mësuesin e përgjithshëm për mbarëvajtjen e orës mësimore “por nuk është patericë e nxënësit me aftësi të kufizuar”.

“Po, duhet të shkojë t’ja shpjegojë mësimin, por jo të ulet në bangë me të duke e bërë fëmijën të varur prej mësuesit ndihmës”,- shton Bajrami, duke treguar se “nuk kanë munguar rastet kur prindërit kanë thënë që nuk do të shkojë fëmija në shkollë sepse u është larguar mësuesi ndihmës”- përfundon ajo.

“Fëmijët me nevoja të veçanta marrin mësim në institucionet arsimore të zakonshme, por edhe në ato speciale”, thuhet në përgjigjen e dhënë nga Ministria e Arsimit.

Emine Hysenbelliu, ish-mësuese e fillores, tashmë në pension, tregon për “Sinjalizo” se gjatë eksperiencës së saj si arsimtare, ndonëse u ka dhënë mësim edhe nxënësve me nevoja të veçanta në shkolla të zakonshme, nuk ka qenë asnjëherë pjesë e trajnimeve rreth mënyrës se si mësimdhënia mund të jetë më efikase tek kjo kategori e nxënësve.

“Unë nuk isha trajnuar për nxënësit me aftësi  ndryshe, por megjithatë vura në punë eksperiencën  e fituar si arsimtare gjatë viteve. Ja arrita qëllimit për të zhvilluar procesin mësimor në mënyrën e duhur me një nxënës të tillë gjatë periudhës 2012-2016”,- tregon ajo, duke shtuar se “gjatë viteve të punës time në arsim, 1975-2016, në shkollat tona nuk ekzistonin mësues ndihmës. Në këto kushte veprimtaria e procesit mësimor-edukativ me nxënësit me aftësi të kufizuara kryhej nga mësuesit e klasës”,- përfundon ajo.

Në një raport të Kontrollit të Lartë të Shtetit me temë “Sistemi arsimor parauniversitar për fëmijët me aftësi të kufizuar”, ka  rezultuar  se ekzistojnë mësues ndihmës të pakualifikuar në fushën e pedagogjisë speciale, fakt i cili e vështirëson mbështetjen në cilësinë e duhur të edukimit dhe zhvillimit të fëmijëve me aftësi të kufizuara. Nga të dhënat e publikuara në raportin e KLSH-së citohet se me arsim special janë 31 nga 1523 mësues ndihmës.

Çfarë ndodh pasi personat me nevoja të veçanta mbushin 18 vjeç?

Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale bën të ditur për “Sinjalizo” se në të gjithë vendin ndodhen vetëm 4 Qendra Komunitare të Shëndetit Mendor ku fëmijët mund të marrin shërbimet e nevojshme.

“Shërbimi i specializuar në shëndetin mendor për fëmijët ofrohet nga ekipet multidisiplinare të specializuara për këtë grupmoshë pranë 4 Qendrave Komunitare të Shëndetit Mendor (2  në Tiranë, 1 në Shkodër, 1 në Elbasan) të përbërë nga mjekë psikiatër për fëmijët dhe adoleshentët, infermierë, psikologë dhe punonjës social”,- thuhet në përgjigjen e Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, ndërkohë në të gjithë vendin ndodhen 67 qendra për shëndetin mendor.

Eglantina Bajrami thotë se mungesa e kontrollit të shtetit në qendrat jo shtetërore ku ofrohen terapi për shëndetin mendor pëbën një problem madhor për fëmijët dhe prindërit.

“Jo të gjitha terapitë janë funksionale tek të gjitha qendrat, pasi ato janë të pakontrolluara. Ne nuk kemi ekspertë tek të gjitha qendrat dhe prindi shkon tek ajo që ka më afër, nuk e merr informacionin nëse është e aftë qendra për ofrimin e trajtimit të nevojshëm”,–  thotë ajo, duke shtuar,- “nëse qeveria vendore dhe ajo qendrore bashkëpunojnë mund të gjejnë në çdo pallat të mundshëm çdo qendër që nuk është e  licensuar nga shteti. Në këtë rast humb shteti, pasi nuk paguhen taksat dhe humbasin prindërit, të cilët nuk i mundësojnë shërbimin e duhur fëmijëve të tyre”,- përfundon ajo.

Gjithashtu, në përgjigjen e Ministrisë së Shëndetësisë nënvizohet fakti se Qendra Kombëtare Terapeutike dhe Rehabilituese për Fëmjët ka zgjeruar grupmoshën që mund t’i drejtohet për të marrë shërbimin e nevojshëm nga mjekët psikiatër, neuropediatë, punonjës socialë, psikologë e të tjerë.

“Së fundmi është zgjeruar grup-mosha përfituese e shërbimeve terapeutike dhe rehabilituese që ofron kjo qendër, nga 0 – 6 vjeç në 0 – 18 vjeç, me qëllim maksimalizimin e kapaciteteve ofruese dhe për rrjedhojë aksesit në këto shërbime”, – thuhet në përgjigjen e Ministrisë së Shëndetësisë, ndërkohë që Eglantina Bajrami, sheh me shumë rëndësi të ardhmen e fëmijëve pasi arrijnë moshën 18-vjeçare.

“Bashkitë e trumpetojnë gjasme i kanë shërbimet për fëmijët mbi 15 vjeç, por në fakt nuk kanë”,- shprehet Bajrami duke shtuar se “nuk quhet shërbim fakti që ti i bën terapi njëorëshe një adoleshenti mbi 15 vjeç. Për këtë grupmoshë nuk ekzistojnë terapi, sidomos kur bëhet fjalë për spektrin e autizmit”,- thotë ajo, duke shtuar se mjaft me rëndësi për këtë grupmoshë është ushtrimi i një profesioni.

“Personat me nevoja të veçanta që janë mbi pesëmbëdhjetë vjeç duhet të marrin një profesion. Çka do të thotë, se ai ose jo do të ketë një arsye për t’u zgjuar në mëngjes, për të shkuar në punë, qoftë edhe me orar të reduktuar”,- thotë Bajrami, sipas së cilës në këtë mënyrë “u hiqet barra fëmijëve të tjerë për të patur në përgjegjësi persona që nuk janë trajtuar në mënyrën e duhur nga qeveria vendore, qëndrore por edhe nga organizatat joqeveritare për nevojat e kësaj moshe”, thotë ajo, duke shtuar se mbajtja e personave me nevoja të veçanta të angazhuar “mund t’i mbajë larg ata edhe nga probleme të tjera, siç është dhe krimi i kryer në mënyrë të pavetëdijshme.”

Mungon shërbimi edhe për prindërit e fëmijëve me nevoja të veçanta

Bajrami thotë për “Sinjalizo” se mjaft e rëndësishme është dhe trajtimi i familjarëve të personave me nevoja të veçanta, çka mungon në Shqipëri.

“Në momentin kur është diagnostikuar fëmija, duhet të trajtohet e gjithë familja, sepse tek fëmijët me autizëm një nga çelsat e parë të trajtimit janë rregullat. Nëse këtij fëmije i thuhet ‘po’ ajo përgjigje duhet të ruhet nga e gjithë familja, njësoj edhe për ‘jo’-në”,- thotë ajo.    

Ndërkohë, Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale bën me dije për “Sinjalizo” se “masa e përfitimit të ndihmësit personal të personit/fëmijës me aftësi të kufizuar është 11, 915 lekë në muaj dhe pagesa e ndihmësit personal për fëmijët paraplegjik dhe tetraplegjik është 12, 515 lekë në muaj”,-thuhet në përgjigje, ndërkohë që sipas vendimit të ndryshuar për përfitimin e statusit të të verbërit “masa e përfitimit për kujdestarin e personit/fëmijës me status verbërie është 13,525 lekë në muaj”,- shkruhet në përgjigjen e kërkesës për informacion të Ministrisë së Shëndetësisë.

What's your reaction?
0Smile0Lol0Wow0Love0Sad0Angry

Leave a comment

Qendra Shqiptare për Gazetari Cilësore
Rruga Pjetër Budi, 69

Tiranë, ALBANIA


Telefon: +355 (0) 6 8856 3686
Email: info@acqj.al

Investigative Network Albania

Teksti zyrtar është versioni në shqip i faqes së internetit. Kjo faqe përdor përkthim automatik përmes mjeteve të inteligjencës artificiale. Pavarësisht se ky përkthim është i një cilësie të lartë, rastis që të ketë dhe gabime dhe keqkuptime në kontekstin e produkteve. Duke qenë se është një teknologji e cila përmirësohet me kalimin e kohës, shpresojmë të qendroni me ne ndërkohë që perfeksionojmë këtë shërbim.

Copyright © 2024 Giljana Limani.  All Rights Reserved.

Copyright © 2024 Giljana Limani.  All Rights Reserved.

Newsletter